| 'Wanneer zakelijke problemen persoonlijk worden' |
Het aantal faillissementen in een bepaalde periode en de hoogte van de schulden zijn vaak goed gedocumenteerd, maar er is weinig bekend over het effect van een faillissement voorbij de cijfers. In deze studie zijn elf Nederlandse MKB-ondernemers uitvoerig geïnterviewd om een begrip te krijgen van de huiselijke, persoonlijke en sociale implicaties van (persoonlijk) faillissement.
Recentelijk zijn internationaal systematische studies verschenen die hebben gekeken naar dergelijke implicaties, maar deze studies hebben nog niet de zogeheten fenomenologische ervaring van de ondernemers zelf geïncorporeerd. Inzicht in deze ervaringen is van groot belang om een alomvattend begrip te ontwikkelen over de impact van het faillissementsproces, en om op een betekenisvolle manier in te gaan op de hervorming van het faillissementsrecht.
Persoonlijke ervaringen tijdens het faillissement
Tijdens de interviews is door de ondernemers gereflecteerd op de start van hun onderneming, het eerste moment dat faillissement in zicht kwam, hun persoonlijke ervaring tijdens het faillissement, de ervaren gevolgen van het faillissement en de vaak daaropvolgende schuldensanering. Uit de studie is gebleken dat de ervaring van een faillissement vergeleken kan worden met het overlijden van een geliefde. Na het verlies van het bedrijf komt een periode van rouw waarin emoties van verdoving, woede en verdriet elkaar opvolgen en aflossen. Pas na verloop van tijd is er ruimte voor berusting, reflectie en zingeving.
'Emotionele straf'
Een belangrijk onderzoeksresultaat hierop volgend is dat door geïnterviewden veelal een gebrek aan empathie, respect en transparantie wordt ervaren vanuit de formele vertegenwoordigers van het faillissementsproces, zoals rechters, bewindvoerders en curatoren. De ondernemers beschrijven het faillissementsproces als een ‘emotionele straf’ en het ziet ernaar uit dat dit een grote bijdrage levert aan het gevoel van rouw. Door het ervaren rouwproces kan het faillissement en eventuele schuldsanering worden ervaren als een extreem stressvolle periode die grote psychische en lichamelijke gevolgen met zich meebrengt zoals burn-out, uitputting, hart- en vaatziekten en depressie. Daarentegen speelt de rol van support door familie, vrienden en zakelijke connecties een belangrijke rol in hoe een faillissement, schuldsanering en het daaropvolgende rouwproces wordt doorlopen. Als we het hebben over stigma dan lijkt dit meer door het rechtssysteem te worden ervaren dan door nabije contacten. In deze context lijkt het dan ook contraproductief dat het rechtssysteem als de bron van stigma wordt ervaren. Of dat deze waarneming voortvloeit uit het rechtssysteem die daadwerkelijk stigma oplegt, of dat de ondernemers hun eigen emotionele staat en gevoel van schaamte/schuld projecteren op het systeem moet nog verder worden uitgezocht.
Meer onderzoek is nodig
Dit onderzoek heeft wel aangetoond dat de manier waarop bewindvoerders, rechters en curatoren een ondernemer behandelden tijdens de eerste, kwetsbare periode van het faillissement een zwaar negatief emotioneel en motivationeel effect teweeg kan brengen. Meer onderzoek moet worden gedaan om een kwantitatief beeld te krijgen van de effecten van het faillissement op de ondernemer, maar dit onderzoek start wel de discussie tussen insolventierecht en de rol van emotie in het recht, hierbij specifiek doelende op empathie.
Referentie:
Van Kesteren, J., Adriaanse, J., & Van Der Rest, J.I. (2017). The story behind bankruptcy: when business gets personal. QUT Law Review, 17(1), 57-73. https://doi.org/10.5204/qutlr.v17i1.706 |
|
|
